Zwangerschap

Informatie

Zwanger zijn is een bijzondere en soms een overweldigende tijd vol nieuwe ervaringen, emoties en vragen. Hieronder vind je een overzicht met informatie over belangrijke onderwerpen.

Voeding

Wat	Hoe	Waarom
Eet gezond en gevarieerd.	Bijvoorbeeld volgens de Schijf van Vijf.	Zo krijgt je baby de voedingsstoffen binnen die het nodig heeft om te groeien.
Eet niet twee keer zoveel		Je hebt wel meer energie nodig in de zwangerschap. Het verschilt sterk per persoon hoeveel meer energie je nodig hebt.
Eet twee keer per week vis waarvan één keer vette vis en één keer magere vis.	Als dit niet lukt, slik dan dagelijks omega-3 (vis)vetzurensupplement met 250-450 mg DHA. ! Verhit vis en vlees altijd goed. ! Sommige soorten vissen worden afgeraden in de zwangerschap.	Twee keer per week vis eten verlaagt het risico op vroeggeboorte
Eet voldoende producten met calcium, jodium en ijzer.	Voldoende jodium: dagelijks 5 boterhammen en 3-4 porties zuivel en 2 keer per week vis eet. Neem 3-4 melkproducten per dag, zoals kaas, kwark, yoghurt en melk. Indien dit niet lukt, neem dagelijks een supplement met 1000 mg calcium. IJzer uit dierlijke producten wordt het beste opgenomen door je lichaam, zoals vlees en vis. Het zit ook in plantaardige producten, zoals volkorenproducten, peulvruchten, noten en verschillende groenten.	Jodium is belangrijk voor de hersenontwikkeling en de groei van je baby. Calcium verlaagt de kans op een hoge bloeddruk, een vroeggeboorte en zwangerschapsvergiftiging. IJzer verkleint de kans op bloedarmoede.
Neem 10 µg vitamine D gedurende de gehele zwangerschap.		Het helpt bij de botopbouw van de baby en lijkt de risico’s op zwangerschapsdiabetes, een laag geboortegewicht en astma-achtige symptomen bij je baby te verkleinen.
Neem 400 µg foliumzuur per dag vanaf je kinderwens en zo snel mogelijk tot 10 weken zwangerschap.		Het verkleint het risico op bepaalde aangeboren afwijkingen, een vroeggeboorte en een laag geboortegewicht.
Neem geen alcohol, lever of bepaalde kruidenthee.
Neem niet teveel: cafeïne (zoals in koffie, thee en cola) zoethout (zoals in zoethoutthee en drop) leverproducten (zoals paté) soja (zoals sojadrink en sojayoghurt).		Grote hoeveelheden cafeïne lijkt de kans op een vroeggeboorte, verminderd geboortegewicht en mogelijk miskramen te verhogen. Leverproducten bevatten veel vitamine A. Hoge doseringen vitamine A kunnen aangeboren afwijkingen veroorzaken.
Eet veilig	Dit doe je door: je handen te wassen voor het koken en voor het eten; het eten op de juiste temperatuur te bewaren; te letten op de houdbaarheidsdatum; rauwe dierlijke producten goed te verhitten.	Zo voorkom je een voedselinfectie of -vergiftiging. Tijdens de zwangerschap ben je extra gevoelig voor voedselinfecties.

Als het niet lukt om bovenstaande voedingsstoffen binnen te krijgen of als je een bepaald dieet volgt, bekijk dan de website van het Voedingscentrum .

Als je vegantistisch eet, is het belangrijk om te bekijken of je voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt, omdat je meer risico hebt op een tekort op bepaalde voedingsstoffen.
Ook als vegetariër is het goed om te bekijken of je voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt.

De ZwangerHap app is handig om snel en simpel op te zoeken of je een product wordt afgeraden om niet of minder te eten in de zwangerschap.

Alcohol, roken en drugs

Alcohol

We adviseren je om geen alcohol te drinken bij een kinderwens of tijdens een zwangerschap. De alcohol kan zowel vóór als na de vorming van de placenta in het lichaam van de baby komen. Zo kan alcohol op ieder moment in de zwangerschap schadelijk zijn. Ook kleine hoeveelheden alcohol kunnen schadelijk zijn.

De baby maakt een grote ontwikkeling door in de zwangerschap en dit kan belemmerd worden door alcohol. Zo is er een grotere kans op een miskraam en op aangeboren afwijkingen, zoals schade aan de hersenen of andere organen.

Soms kan het lastig zijn om geen alcohol te drinken. Wens je hier hulp bij? Wij zijn er voor je!

Roken

Heb je een kinderwens of ben je zwanger? Voor een gezonde start van je kindje, is het belangrijk om te stoppen met roken. Wij kunnen je hierbij ondersteuning bieden.

Als je rookt, ben je minder vruchtbaar en heb je een grotere kans op een miskraam en het loslaten van de placenta. Daarnaast kan de baby minder goed groeien, te vroeg geboren worden en een te laag geboortegewicht hebben. Deze baby’s hebben een grotere kans op blijvende ziekten zoals hersenbeschadiging en zij kunnen zelfs overlijden.

Het is beter voor de baby en voor jou om te stoppen met roken, dan de korte stress die je krijgt van het stoppen met roken. Doordat je stopt, gaan er geen giftige stoffen meer naar de baby en kan de baby beter groeien. Daarnaast krijgt je lichaam juist meer stress door te roken.

Wist je dat derdehands rook maanden tot jaren kan achterblijven in een huis of een auto?

Derdehands rook zijn stofjes uit de rook die neer dwarrelen op de huid, haren en stoffen als iemand rookt, zoals iemand vingers of kleding. Die deeltjes kunnen ook in banken en gordijnen zitten.

Belangrijk
Ook het inademen van tabaksrook uit de omgeving is verboden met een lager geboortegewicht en een vroeggeboorte.

Wist je dat je lichaam juist stress krijgt door te roken?

Een korte tijd na het roken van een sigaret, verlangt je lichaam naar een nieuwe. Dat geeft een stressgevoel. Na het roken van een nieuwe sigaret, verdwijnt dit gevoel. Het lijkt dus alsof de sigaret je een goed gevoel geeft, terwijl je er juist een stressgevoel door krijgt als je even niet rookt.

Als je na de geboorte rookt waar de baby bij is, geeft dat een hoger risico op wiegendood.

Wil je meer informatie?

Drugs

Het beste voor je gezondheid en de ontwikkeling van je kind is om geen drugs te gebruiken. Stop voordat je probeert zwanger te worden. Dit geldt ook voor je partner (of zaaddonor).

De gevolgen van drugs zijn soms wisselend per soort drug. Het kan zorgen voor vruchtbaarheidsproblemen. Drugsgebruik in de zwangerschap geeft verschillende risico’s voor de baby, zoals verhoogde kans op ontwikkelingsproblemen, een miskraam, aangeboren afwijkingen, een hersenbloeding, loslating van de placenta. De baby kan na de geboorte ontwenningsverschijnselen tonen en soms moet de baby hiervoor behandeld worden. Door eventuele schade gedurende de hersenontwikkeling, kunnen kinderen meer kans hebben op problemen met hun emoties, concentratie, spraak en met het leren.

Zou je meer informatie wensen? Uiteraard kunnen wij of je huisarts je helpen om hulp te zoeken bij stoppen met drugsgebruik.

Bewegen

Bewegen is gezond. Ook in de zwangerschap. Als je bewegingsactiviteit start of continueert vanaf het eerste trimester, levert dat de grootste gezondheidswinst op.

Bewegen verbetert uitkomsten voor zowel moeder als kind!

Beweegadvies
We adviseren om dagelijks te bewegen met een lage tot matige intensiteit, met als aanvulling daarop drie keer per week matig intensieve beweging verdeeld over de week. Een bewegingsactiviteit van 30 minuten per keer wordt aangeraden. Zowel aerobe activiteiten* als weerstandstraining* worden geadviseerd. Daarnaast worden flexibiliteitsoefeningen geadviseerd voor warming-up/cooling-down en activiteiten gericht op balans en ontspanning, zoals yoga en pilates.

* Voorbeelden van aerobe activiteiten (intensief) wandelen, joggen, hardlopen, zwemmen, fietsen, langlaufen, dansen, roeien en water aerobics. Weerstandstraining: sporten met of zonder gewichten met als doel spierversterking.

Positieve effecten van sporten in de zwangerschap
Minder kans op:

vroeggeboorte;
zwangerschapsdiabetes;
hoge bloeddruk;
keizersnede;
vacuümpomp.

Overige positieve effecten:

Gewichtstoename in de zwangerschap is minder groot.
Vrouwen geven aan dat sporten een positieve invloed heeft op hun kwaliteit van leven.
Pijnklachten en vermoeidheid kan worden voorkomen of verminderd.
Depressies en angstklachten komen minder vaak voor.
De ontsluitings- en persfase kan worden verkort.

Welke sporten vermijden?

Sporten met een verhoogde kans op vallen of dat er iets in de buik terecht komt.
Sporten op een hoogte van >1600 meter.
Sporten bij extreme hitte of extreme hoge luchtvochtigheid en duiken.
De intensiteit van sportactiviteiten dienen te worden verlaagd bij klachten zoals duizeligheid, pijn op de borst, kortademigheid en/of pijn in de kuiten.
Indien tijdens het sporten klachten ontstaan zoals vaginaal bloedverlies en vermindering van bewegingen van de baby dienen sportactiviteiten gestaakt te worden zolang deze klachten aanwezig zijn.
Onderzoek over sporten op topniveau is beperkt. Met de huidige kennis lijkt het geen negatieve gevolgen te hebben voor moeder en kind.

Bekkenbodemoefeningen
Het uitvoeren van bekkenbodemspieroefeningen in de zwangerschap kan urineverlies na de bevalling voorkomen. Daarnaast kunnen ze na de bevalling ingezet worden als behandeling van urineverlies.

Bekkenbodemspieroefeningen in de zwangerschap leidt niet tot verhoogde spierspanning en moeilijkere bevallingen. Het blijkt juist dat de ontsluitings- en persfase worden verkort.

Buikspieroefeningen
Buikspieroefeningen worden door zorgprofessionals met regelmaat afgeraden tijdens de zwangerschap, maar er is nog geen onderzoek die aangeeft dat buikspiertraining negatieve effecten heeft op de zwangerschap, de bevalling en het herstel daarna. Uitgebreider onderzoek op het effect van buikspieroefeningen is nodig.

Infectieziekten

Toxoplasmose

Toxoplasmose is een infectieziekte veroorzaakt door de parasiet Toxoplasma gondii. Voor de meeste mensen is toxoplasmose ongevaarlijk, maar tijdens de zwangerschap kan het schadelijk zijn voor het ongeboren kind. Het is daarom belangrijk dat zwangere vrouwen weten hoe ze besmetting kunnen voorkomen.

Waar komt het voor?
De parasiet komt vooral voor in:

rauw of onvoldoende verhit vlees
de uitwerpselen van besmette katten
de grond of water die hiermee in contact is gekomen.

Gevolgen na een infectie
Als een zwangere vrouw voor het eerst besmet raakt met toxoplasmose, kan de parasiet via de placenta het ongeboren kind bereiken. Dit kan leiden tot complicaties zoals een miskraam, aangeboren afwijkingen, zoals gehoor- of oogproblemen, ernstige hersenafwijkingen of ontwikkelingsachterstanden die pas later zichtbaar worden.

Hoe raakt iemand besmet?
De parasiet kan worden overgedragen via:

Voedsel: Bijvoorbeeld door het eten van rauw of onvoldoende verhit vlees, zoals tartaar.
Grond: Door contact met besmette aarde, bijvoorbeeld tijdens tuinieren.
Kattenuitwerpselen: Katten die besmet zijn, scheiden de parasiet uit in hun ontlasting.
Ongewassen groenten en fruit: Deze kunnen in contact zijn geweest met besmette grond of water.

Hoe toxoplasmose voorkomen?

Voeding:
- Vermijd rauw of onvoldoende doorbakken vlees
- Was groenten en fruit grondig voordat je ze eet
- Vermijd ongepasteuriseerde melk(producten).
Hygiëne:
- Was je handen goed na contact met rauw vlees, aarde, of na het aaien van een kat.
- Gebruik handschoenen bij het tuinieren en was daarna je handen.
- Zorg ervoor dat alle keukenmaterialen (snijplanken, messen) die in contact zijn geweest met rauw vlees, goed worden gereinigd.
Katten en kattenbakken:
- Laat iemand anders de kattenbak verschonen. Als dit niet mogelijk is, draag dan handschoenen en was je handen goed na afloop.
- Houd de kattenbak dagelijks schoon, omdat de parasiet pas na 24 uur besmettelijk wordt.

Listeria

Listeria is een bacterie die ernstige gevolgen kan hebben tijdens de zwangerschap. Hoewel een listeriabesmetting zeldzaam is, is het belangrijk dat zwangere vrouwen weten hoe ze een infectie kunnen voorkomen.

Waar komt het voor?
Listeria zit vooral in langdurig gekoeld bewaarde producten die zonder verhitting worden gegeten, zoals niet gepasteuriseerde kazen.

Gevolgen na een infectie
Bij zwangere vrouwen kan een listeriabesmetting leiden tot listeriose, een infectie die ernstige gevolgen kan hebben voor het ongeboren kind, zoals een miskraam, een vroeggeboorte, aangeboren afwijkingen en een doodgeboorte.

Hoe raakt iemand besmet?
Listeria kan aanwezig zijn in:

Onvoldoende verhitte (rauwe) voedingsmiddelen
Voorverpakte kant-en-klare producten, zoals gerookte zalm en voorgesneden groenten.
Ongepasteuriseerde producten, zoals kazen van rauwe melk

Listeria kan voedsel besmetten tijdens de verwerking, verpakking of opslag, en de bacterie kan overleven en zich vermenigvuldigen in gekoeld voedsel.

Hoe listeriose voorkomen?

Vermijd risicovoedingsmiddelen: rauwe voedingsmiddelen en voorverpakte kant-en-klare producten.
Bewaar voedsel veilig.
Hygiëne in de keuken.
Verhit voedsel grondig.

Cytomegalievirus (CMV)

Het cytomegalievirus (CMV) is een virus die een infectie kan veroorzaken. Een CMV-infectie tijdens de zwangerschap kan leiden tot ernstige afwijkingen bij kinderen die in de baarmoeder het virus binnen krijgen. Meetstal verloopt een CMV-infectie zonder verschijnselen, maar soms is er koorts of vermoeidheid.

Overdracht van het virus
Het cytomegalievirus (CMV) wordt van mens-op-mens overgedragen door nauw contact (knuffel-contact). Met name jonge kinderen kunnen veel virus uitschreiden in hun speeksel en urine. Dit kan overgedragen worden door contact met slijmvliezen, zoals in de mond. Het kan ook overgedragen worden van een zwangere vrouw naar het ongeboren kind, als de vrouw een CMV infectie doormaakt.

CMV-infectie voorkomen

Voorkom contact met lichaamsvocht, zoals urine en speeksel. Denk bijvoorbeeld er aan om niet van dezelfde lepel of ijsje te eten.
Was je handen als er toch contact is geweest met lichaamsvocht.
Is er lichaamsvocht op speelgoed of andere spullen gekomen? Maak het dan schoon
Was je handen na het verschonen van een kind.

Vijfde ziekte

De vijfde ziekte wordt veroorzaakt door het parvovirus B19. Het komt vooral voor bij kinderen. Je kunt het herkennen aan kleine rode vlekjes en vaak ook door vuurrode wangen. Later kunnen de vlekjes zich verspreiden over het lichaam.

Het virus zit in de keel van iemand met het virus. Het kan zich verspreiden als iemand met het virus hoest, niest of praat door druppeltjes die uit de luchtwegen komen. De kans om het door te geven is het grootst wanneer je lang of intensief met elkaar omgaat, zoals in een gezin, op een peuterspeelzaal, kinderopvang of school.

Belangrijk
Werk je met jonge kinderen? Dan kunnen we in de zwangerschap je bloed nakijken of je antistoffen hebt voor vijfde ziekte en het dus ooit hebt doorgemaakt.

Belangrijk
Kom je gedurende je zwangerschap in contact met een kind met vijfde ziekte? Bel direct je verloskundige, zodat er onderzoek gedaan kan worden.

Waterpokken

Als je zwanger bent, is het belangrijk om te weten of je waterpokken hebt gehad. Wanneer je zelf waterpokken hebt gehad, heb je antistoffen en is het niet erg om in de zwangerschap in de buurt te komen van iemand met waterpokken.

Heb je geen waterpokken gehad of weet je niet zeker of je waterpokken hebt doorgemaakt? Dan kunnen we je bloed laten onderzoeken of je antistoffen hebt tegen waterpokken en dus of je het ooit hebt doorgemaakt.

Belangrijk
Ben je zwanger en heb je nooit waterpokken gehad? Kom je met iemand in aanraking met waterpokken? Bel direct je verloskundige, zodat er onderzoek gedaan kan worden.

Gewichtstoename

Het is afhankelijk van je BMI hoeveel je in de zwangerschap aankomt. Over het algemeen komen vrouwen met een lager BMI meer aan dan vrouwen met een hoger BMI.
Vrouwen met een BMI lager dan 18,5 komen gemiddeld ongeveer 14 kg aan.
Vrouwen met een BMI hoger dan 40 komen gemiddeld 6 kilo aan.
Vrouwen die al ooit eerder zijn bevallen, komen gemiddeld minder aan dan vrouwen die nog nooit eerder zijn bevallen.

Advies

Gewicht	BMI	Norm gewichtstoename
Ondergewicht	<18,5	12,5-18 kg
Normaal gewicht	18,5-24	11,5-16 kg
Overgewicht	25-29	7-11,5 kg
Obesitas	≥30	5-9

Deze normen worden veel gebruikt, maar hebben hun beperkingen. De normen zijn gebaseerd op een beperkt aantal individuele uitkomsten

Goed om te weten

Gewichtstoename boven de norm geeft meer kans op baby’s die te groot zijn voor hun leeftijd, baby’s met een hoog geboortegewicht en een keizersnede. Het verkleint de kans op een vroeggeboorte en baby’s die te klein zijn voor hun leeftijd.
Gewichtstoename onder de norm geeft meer kans op baby’s die te klein zijn voor hun leeftijd en vroeggeboorte. Het verkleint de kans op baby’s met een hoog geboortegewicht.
Alles wat je meer eet en drinkt dan wat je nodig hebt, kom je extra aan.
Je hoeft niet twee keer zoveel te eten. Je lichaam verbruikt meer energie in de zwangerschap. De hoeveelheid wisselt per persoon. Ga niet expres meer eten dan je gewend bent, maar ga geen hongerlijden. Neem dan een gezond tussendoortje of een extra boterham. Ga niet snoepen.
Zorg voor voldoende beweging en sport in de zwangerschap.
Het wordt afgeraden om te lijnen of vasten gedurende de zwangerschap, omdat het gevaarlijk kan zijn voor de zwangere vrouw en de baby.

Tandarts en tandverzorging

Tijdens de zwangerschap is een goede mondgezondheid extra belangrijk. Hormonale veranderingen kunnen je tanden en tandvlees gevoeliger maken, wat het risico op tandheelkundige problemen verhoogt. Door je mondverzorging goed bij te houden en aandacht te besteden aan preventieve zorg, kun je deze problemen voorkomen en bijdragen aan een gezonde zwangerschap.

Nadelige effecten van onvoldoende tandverzorging
Er zijn aanwijzingen dat ontsteking van het tandvlees kan leiden tot o.a. een vroeggeboorte en een laag geboortegewicht van de baby.

Tips

Poets je tanden tweemaal per dag.
Flos dagelijks of gebruik tandenstokers.
Ga tweemaal per jaar naar de tandarts.
Eet gezond en gevarieerd.
Ga bij klachten eerder naar de tandarts.

Schadelijke stoffen

Tijdens de zwangerschap is het belangrijk om blootstelling aan schadelijke stoffen zoveel mogelijk te vermijden. Deze stoffen kunnen de gezondheid van jou en je baby beïnvloeden.

Chemische stoffen

Blootstelling aan chemicaliën zoals verf, pesticiden, oplosmiddelen en schoonmaakmiddelen kan schadelijk zijn, vooral als deze stoffen giftig of kankerverwekkend zijn.

Vermijd contact met giftige stoffen, zoals verf op terpentinebasis, ammoniak of bleekmiddelen.
Gebruik handschoenen en ventileer goed bij schoonmaakwerkzaamheden.
Vermijd het gebruik van pesticiden en bestrijdingsmiddelen in en rond het huis.

Lood

Loodvergiftiging kan schadelijk zijn voor de ontwikkeling van het zenuwstelsel van de baby. Lood kan voorkomen in oude verf, sommige keramische producten en waterleidingen.

Vermijd contact met oude, afbladderende verf.
Gebruik geen keramische serviezen als je niet zeker weet of ze loodvrij zijn.
Controleer of je drinkwater geen lood bevat, vooral in oudere huizen.

Straling

Langdurige blootstelling aan straling, zoals röntgenstralen, kan schadelijk zijn voor de ontwikkeling van het ongeboren kind.

Medicijnen

Tijdens de zwangerschap is het belangrijk om extra voorzichtig om te gaan met medicijnen. Wat je inneemt, kan invloed hebben op de ontwikkeling van je baby. Sommige medicijnen zijn veilig, terwijl andere risico’s met zich meebrengen.

Overleg met ons of met je apotheek over de medicijnen die je neemt of in wil nemen in je zwangerschap of tijdens het geven van borstvoeding. Hier kun je meer informatie lezen per medicijn.

Onderzoeken in de zwangerschap

In de zwangerschap heb je de mogelijkheid om bepaalde onderzoeken te laten uitvoeren.

Bloedonderzoek PSIE (Prenatale Screening Infectieziekten en Erytrocytenimmunisatie)
De PSIE is een test die aan het begin van de zwangerschap wordt uitgevoerd. Hierbij wordt er in je bloed gezocht naar drie infectieziekten (hepatitis B , hiv en syfilis) en wordt je bloedgroep en rhesusfactor bepaald om te kijken of er een risico is op rhesusantistoffen.

Graag controleren we ook je ijzergehalte en nuchtere suikerwaarde en op indicatie nog andere bloedwaarden.
https://www.pns.nl/prenatale-screeningen/bloedonderzoek-zwangeren

De NIPT: onderzoek naar chromosoomafwijkingen

De NIPT (niet-invasieve prenatale test) is een bloedtest die onderzoekt of er aanwijzingen zijn voor chromosoomafwijkingen bij je kind, zoals het downsyndroom.

Belangrijke informatie over de NIPT:

Waarom de NIPT? Je kunt kiezen voor de NIPT als je tijdens de zwangerschap wilt weten of je kind een chromosoomafwijking heeft die ernstige gevolgen kan hebben.
Wanneer? De NIPT kan vanaf 10 weken zwangerschap.
Hoe? Er wordt bloed afgenomen uit je arm.
Uitslag: Binnen 10 dagen krijg je de uitslag. Een niet-afwijkende uitslag betekent dat vervolgonderzoek niet nodig is. Bij een afwijkende uitslag kun je kiezen voor vervolgonderzoek om zekerheid te krijgen.
Kosten: De NIPT en het voorlichtingsgesprek zijn gratis. Vervolgonderzoek kan vallen onder je eigen risico.
Eigen keuze: Je beslist zelf of je het onderzoek wilt laten doen.

Lees hier meer over de NIPT, bekijk de video of lees de folder.

13-weken echo

De 13-weken echo is een prenatale screening waarbij de organen en structuren van je baby beoordeeld worden om eventuele ernstige lichamelijke afwijkingen vroeg op te sporen.

Goed om te weten over de 13-weken echo:

Je mag zelf kiezen of je wel of geen 13-weken echo laat uitvoeren.
Je kunt alleen kiezen voor de 13-weken echo als je meedoet aan de wetenschappelijke IMITAS studie.
Bij ongeveer 5 van de 100 zwangere vrouwen ziet de echoscopist iets wat een afwijking kan zijn. Je kunt dan kiezen voor vervolgonderzoek.
De echoscopist mag het geslacht niet bepalen tijdens de 13-weken echo op basis van de Nederlandse regelgeving.
De 13-weken echo kan bij ons worden uitgevoerd.
Je mag één persoon en geen kinderen meenemen naar de afspraak van de 13-weken echo.
Als je gebruik maakt van de zorg in Nederland, wordt de 13-weken echo vergoed.

https://www.pns.nl/13-wekenecho/veelgestelde-vragen

20-weken echo

De 20-weken echo is een uitgebreide echo waarmee wordt gecontroleerd op lichamelijke afwijkingen.

Goed om te weten over de 20-weken echo:

Je mag zelf kiezen of je wel of geen 20-weken echo laat uitvoeren.
Bij ongeveer 5 van de 100 zwangere vrouwen ziet de echoscopist iets wat een afwijking kan zijn. Je kunt dan kiezen voor vervolgonderzoek.
Het bepalen van het geslacht is niet het doel van de echo. Je krijgt alleen het geslacht te horen als je dit wenst.
De 20-weken echo kan bij ons worden uitgevoerd.
Je mag één persoon en geen kinderen meenemen naar de afspraak van de 20-weken echo.
Als je gebruik maakt van de zorg in Nederland, wordt de 20-weken echo vergoed.

https://www.pns.nl/prenatale-screeningen/20-wekenecho
https://www.pns.nl/20-wekenecho/veelgestelde-vragen

Hulp bij het maken van een keuze
Tijdens één van je eerste afspraken geven we je meer informatie over bovenstaande onderzoeken, indien gewenst. Daarnaast kunnen we je/jullie verdiepende vragen stellen om over na te denken. Voor meer hulp kun je een vragenlijst invullen.

Kinkhoest- en griepvaccinatie

Kinkhoestvaccinatie
De kinkhoestvaccinatie wordt ook wel de 22-wekenprik genoemd. Het is een vaccinatie die zwangere vrouwen vanaf 22 weken zwangerschap krijgen aangeboden. Het vaccin beschermt je baby tegen kinkhoest in de eerste maanden na de geboorte, wanneer je baby zelf nog niet gevaccineerd kan worden.

Kinkhoest is een erg besmettelijke ziekte waar baby’s ernstig ziek van kunnen worden. Ze kunnen een longontsteking of hersenschade krijgen en er zelfs aan overlijden.

Door de prik aan het einde van de zwangerschap maakt je lichaam antistoffen aan, die via de placenta aan je baby worden doorgegeven. Dit helpt je baby direct na de geboorte te beschermen tegen kinkhoest, een ernstige en soms gevaarlijke ziekte voor pasgeborenen. Meestal heeft de baby na de geboorte één prik minder nodig.

De vaccinatie is veilig voor zowel moeder als kind.

https://rijksvaccinatieprogramma.nl/vaccinaties/kinkhoestprik

Griepprik
De griepprik wordt aan zwangere vrouwen aangeboden, omdat zij en pasgeboren baby’s een verhoogd risico hebben op complicaties door de griep, zoals longontsteking.

Tijdens de zwangerschap is het immuunsysteem minder actief, waardoor griep ernstiger kan verlopen. Je hebt een grotere kans om ernstiger ziek te worden en om opgenomen te worden in het ziekenhuis dan vrouwen van dezelfde leeftijd die niet zwanger zijn.

Bovendien zorgt de vaccinatie ervoor dat ook je baby in de eerste maanden na de geboorte beschermd is tegen de griep.

De griepprik is veilig tijdens de zwangerschap en kan vanaf de 22e week worden gegeven. De griepprik wordt gegeven gedurende de herfst en de winter.

https://www.rivm.nl/griep-griepprik/griepprik/zwangerschap

Vergoeding verloskundige zorg

Verloskundige zorg valt onder de zorgverzekeringswet en het basispakket van de zorgverzekeraar en is vrijgesteld van het eigen risico. Dat betekent dat de zorgverzekeraar betaalt voor de zorg die wij leveren.

We hebben met elke verzekeraar een contract. Dit betekent dat het hele bedrag wordt vergoed.

Eigen risico en eigen bijdrage
Voor sommige onderzoeken en voor medicijnen betaal je wel eigen risico:

(aanvullend) bloedonderzoek
medicijnen
vervoer naar het ziekenhuis met een ambulance

Ziekenhuisbevalling zonder medische indicatie
Als je in een ziekenhuis wilt bevallen, zonder medische indicatie (poliklinische bevalling), betaal je een eigen bijdrage. Hoe hoog de eigen bijdrage is, verschilt per ziekenhuis of geboortecentrum. Je kunt je hiervoor aanvullend verzekeren bij jouw zorgverzekeraar.

Kraamzorg
Voor kraamzorg betaal je ook een eigen bijdrage. Jaarlijks wordt een bedrag bepaald per uur kraamzorg. Ook hiervoor kun je je aanvullend verzekeren bij de zorgverzekeraar.

Verlof

In totaal heb je recht op minstens 16 weken verlof. Dit bestaat uit:

Zwangerschapsverlof
• Je hebt recht op 6 weken zwangerschapsverlof
• Het zwangerschapsverlof duurt tot en met de dag van je bevalling.
• Je moet uiterlijk 4 weken voor de dag na je uitgerekende datum met zwangerschapsverlof.
• Wat je minder dan 6 weken zwangerschapsverlof opneemt, telt bij je bevallingsverlof.
• Wordt je baby later dan de uitgerekende datum geboren, dan wordt je bevallingsverlof niet korter.

Bevallingsverlof
• Het bevallingsverlof start op de dag na je bevalling.
• Het bevallingsverlof duurt minstens 10 weken

Baby te vroeg geboren
Je zwangerschapsverlof duurt dan korter dan 6 weken en dit tel je bij je bevallingsverlof. De totale verlofperiode (zwangerschaps- en bevallingsverlof) is altijd 16 weken.

Baby te laat geboren
Je telt dan de dagen tussen de geboorte en de uitgerekende bevallingsdatum op bij de termijn van 16 weken. De totale verlofperiode duurt dan langer dan 16 weken.

Verlof bij tweeling of meerling
Je krijgt 10 weken zwangerschapsverlof en minimaal 10 weken bevallingsverlof als je zwanger bent van een tweeling of meerling. Het totale verlof is 20 weken. Klik hier voor meer informatie.

Zwangerschapsverlof bij uitkering
Als je een WW-, ziektewet- of loongerelateerde WGA-uitkering hebt van de UWV, gaat je verlof in tussen 6 en 4 weken voor de dag na je uitgerekende bevallingsdatum. Je bepaalt zelf op welke dag je verlof in gaat. Klik hier voor meer informatie.

Zwangerschapsuitkering voor zelfstandigen
De zwangerschapsuitkering voor zelfstandigen (ZEZ-uitkering) duurt minstens 16 weken. Er zitten voorwaarden aan de ZEZ-uitkering. Klik hier voor meer informatie.

Bevallingsverlof in delen opnemen
Het deel van de bevallingsverlof wat overblijft na 6 weken na de bevallingsdatum mag je in delen opnemen. Dit deel kan je gespreid opnemen over een periode van maximaal 30 weken. Dit doe je in overleg met je werkgever.
De totale duur van het verlof verandert niet. Ook de uitkering en de manier van uitbetaling blijft hetzelfde.
Als je het laatste deel van je bevallingsverlof in delen wilt opnemen, vraag dit dan uiterlijk 3 weken na het begin van je bevallingsverlof aan bij je werkgever. Je werkgever stemt binnen 2 weken in met je verzoek en mag het alleen weigeren als het bedrijf ernstig in de problemen komt.

Extra bevallingsverlof bij ziekenhuisopname kind
Als je baby langer dan een week in het ziekenhuis heeft gelegen, kun je recht hebben op extra bevallingsverlof. Klik hier voor meer informatie.

Zwangerschapsverlof en feestdagen
Je krijgt geen extra verlof als je zwangerschaps- of bevallingsverlof samen vallen met een feestdag. In je cao kunnen hierover andere afspraken staan.

Ziekte rond zwangerschap en bevalling
Je kunt een uitkering krijgen als je ziek wordt voor, tijdens of na de zwangerschap of bevalling. Klik hier voor meer informatie over deze regeling.

Werk

Recht op veilige werkomstandigheden

Werkgevers zijn verplicht om een veilige werkomgeving te bieden. Dit betekent dat werkzaamheden en werkomstandigheden aangepast moeten worden als deze schadelijk kunnen zijn voor de zwangere werknemer of haar ongeboren kind. Denk bijvoorbeeld aan:

Het vermijden van blootstelling aan schadelijke stoffen.
Het beperken van zwaar lichamelijk werk.
Het aanpassen van werktijden, bijvoorbeeld door geen nachtwerk of overwerk in te plannen.

Recht op pauzes en rusttijden

Tijdens de zwangerschap en tot 6 maanden na de bevalling heeft een vrouw recht op aangepaste werktijden.

Extra pauzes (maximaal 1/8e deel van je dagelijkse werktijd)
Regelmatige werktijden en rusttijden
Een geschikte, afsluitbare ruimte om te rusten (met bed of rustbank)
Vrijstelling van overwerk en nachtdiensten (behalve als de werkgever de noodzaak kan aantonen)
Je kunt niet worden verplicht om meer te werken dan:
- Maximaal 10 uur per dienst
- In een periode van 4 weken maximaal gemiddeld 50 uur per week
- In een periode van 16 weken maximaal gemiddeld 45 uur per week

Zwangerschaps- en bevallingsverlof

Een zwangere werknemer heeft recht op minimaal 16 weken verlof.

Recht op privacy

Een werknemer hoeft haar zwangerschap pas uiterlijk drie weken vóór de start van het zwangerschapsverlof te melden aan haar werkgever. Het kan echter verstandig zijn om dit eerder te doen, zodat er voldoende tijd is om werkomstandigheden aan te passen.

Recht op zwangerschapsverlof tijdens sollicitatie

Tijdens een sollicitatie mag een werkgever niet vragen naar een (mogelijke) zwangerschap. Het is ook niet verplicht om dit vrijwillig te melden.

Recht op borstvoedingspauzes

Na de bevalling heeft een vrouw recht op tijd en een geschikte ruimte om borstvoeding te geven of te kolven. Deze faciliteiten moeten voldoen aan hygiënische eisen en een rustige omgeving bieden. Je hebt het recht om de eerste negen maanden na de bevalling onder werktijd borstvoeding te geven of te kolven (tot maximaal ¼ van de duur van de werkdag). De werkgever moet het loon doorbetalen.

Bescherming tegen ontslag

Een zwangere werknemer met een vast contract is wettelijk beschermd tegen ontslag vanwege haar zwangerschap. Deze bescherming geldt vanaf het moment dat de zwangerschap bekend is bij de werkgever tot zes weken na het bevallingsverlof. Bij ontslag op staande voet geldt geen opzegverbod.

Tips bij veelvoorkomende klachten

Zwanger zijn is een bijzondere tijd, maar gaat vaak gepaard met lichamelijke en hormonale veranderingen die verschillende klachten kunnen veroorzaken. Hieronder vind je een overzicht van veel voorkomende zwangerschapsklachten en praktische adviezen om deze te verlichten.

Vraag bij ons na of controleer hier of medicijnen of andere middelen veilig zijn te gebruiken tijdens de zwangerschap en de borstvoedingsperiode.

Misselijkheid en braken

Veel vrouwen ervaren misselijkheid, vooral in het eerste trimester. Dit wordt vaak “ochtendmisselijkheid” genoemd, maar het kan op elk moment van de dag optreden.

Oorzaak
Misselijkheid en braken worden veroorzaakt door hormonale veranderingen, met name het hormoon hCG (humaan choriongonadotrofine), speelt een grote rol bij misselijkheid, vooral in het eerste trimester.

Tips:

Eet kleine, frequente maaltijden om een lege maag te voorkomen.
Vermijd sterk gekruide, vette of zoete voedingsmiddelen.
Begin de dag met een lichte snack, zoals een cracker of beschuitje, vóórdat je opstaat en blijf dan nog even liggen.
Gember kan de misselijkheid verminderen. Neem bijvoorbeeld gemberthee, -snoepjes, – tabletten.
Neem zoveel mogelijk rust. Vermoeidheid kan de misselijkheid verergeren.
Neem ook rust na inspanning, zoals een stukje lopen of douchen.
Probeer zoveel mogelijk in de frisse lucht te zijn.
Sta langzaam op en vermijd plotselinge bewegingen.
Soms kan koken de misselijkheid verergeren. Laat bijvoorbeeld iemand anders koken.
Een koude maaltijd is vaak makkelijker te verdragen dan een warme maaltijd.
Probeer verschillende producten uit. Je eetlust, smaak en geur kan per dag wisselen.
Een tekort aan vocht kan misselijkheid veroorzaken. Als je het lastig vindt om te drinken, probeer dan meer vocht binnen te krijgen door vaker kleine slokjes of een waterijsje te nemen. Je kunt ook producten eten die veel vocht bevatten, zoals komkommer en watermeloen.

Wanneer bellen?

Wanneer de misselijkheid niet dragelijk is en je bijvoorbeeld medicatie wenst tegen de misselijkheid.
Wanneer je minder dan drie keer per dag plast of minder dan 4 glazen water binnen kan houden.

Vermoeidheid

Vermoeidheid is vooral in het eerste en derde trimester een veelvoorkomende klacht. De verhoogde productie van het hormoon progesteron zorgt voor slaperigheid. Daarnaast verbruikt het lichaam extra energie om de groei van het kindje te ondersteunen.

Tips:

Probeer voldoende rust te nemen en, indien mogelijk, korte dutjes overdag te doen.
Zorg voor een regelmatig slaappatroon.
Eet voedingsmiddelen rijk aan ijzer en eiwitten om je energieniveau te ondersteunen.
Blijf in beweging; lichte oefeningen zoals wandelen of zwangerschapsyoga kunnen je energie verhogen.
Bespreek de vermoeidheid met ons, zodat we kunnen bekijken of de vermoeidheid normaal is of past bij een vorm van bloedarmoede.

Brandend maagzuur

Brandend maagzuur ontstaat doordat hormonen de spieren in de slokdarm ontspannen, waardoor maagzuur makkelijker omhoogkomt. Daarnaast drukt aan het einde van de zwangerschap de baarmoeder de maag omhoog.

Tips:

Eet kleine porties en vermijd grote maaltijden vlak voor het slapengaan.
Vermijd voedingsmiddelen zoals koffie, chocolade, frisdrank, citrusvruchten en pittige gerechten.
Slaap met je hoofd en bovenlichaam iets verhoogd.
Overleg met je verloskundige of arts als je een antacidum wilt gebruiken.
In de zwangerschap mag je bepaalde maagzuurremmers, lees altijd eerst de bijsluiter.

Rug- en bekkenpijn

Rug- en bekkenpijn wordt veroorzaakt door meerdere oorzaken. Tijdens de zwangerschap verandert je houding en ga je anders zitten, lopen en staan. Daarnaast worden de gewichten en de banden die de botten van je bekken bij elkaar houden soepeler. Hierdoor neemt de stabiliteit van je rug en bekken af.

Je kunt een pijnlijk gevoel hebben rond je schaambot en of in je onderrug. Pijn kan uitstralen naar je heupen, billen en bovenbenen. Je kunt ook pijn hebben rond het stuitje of in je liezen en onderbuik.

Tips:

Zorg voor een goede houding: sta rechtop, houd je schouders ontspannen en verdeel je gewicht gelijkmatig. Ga dus niet op één been staan, maar verdeel je gewicht op twee benen. Ga niet met je benen over elkaar zitten.
Vermijd zware inspanningen en til geen zware voorwerpen.
Draag platte, comfortabele schoenen met goede ondersteuning.
Probeer oefeningen zoals zwangerschapsyoga of zwemmen om je spieren te versterken.
Gebruik een zwangerschapsband of kussen voor extra steun. Draag een zwangerschapsband niet uren achter elkaar. Er is geen goed onderzoek gedaan dat laat zien of een band helpt.
Buig door je knieën als je iets optilt of van de grond pakt.
Als je wilt opstaan, draai dan eerst op je zij en duw jezelf daarna met je handen omhoog.
Neem een warme douche of kruik.
Ga naar een bekkenfysiotherapeut voor adviezen, oefeningen en behandeling.

Obstipatie

Progesteron vertraagt de darmbewegingen, waardoor de spijsvertering trager verloopt. Hierdoor blijft ontlasting langer in je darmen zitten. Dan hebben je darmen meer tijd om vocht uit de ontlasting te trekken en wordt de ontlasting hard. De groeiende baarmoeder kan ook druk uitoefenen op de darmen.

Tips:

Eet vezelrijke voeding, zoals volkorenproducten, groenten, fruit en peulvruchten.
Drink voldoende water (minimaal 1,5 tot 2 liter per dag).
Blijf actief met lichte beweging, zoals wandelen.
Vermijd voedingsmiddelen die obstipatie kunnen verergeren, zoals wit brood en rijst.
Gebruik lactulosesiroop

Bel je huisarts
Wanneer de obstipatie niet minder wordt nadat je bovenstaande adviezen hebt gebruikt.

Zwelling van handen, voeten en enkels (oedeem)

Veel zwangere vrouwen ervaren vochtophoping, vooral in het derde trimester. Het lichaam houdt meer vocht vast door hormonale veranderingen en een toename van bloedvolume. De groeiende baarmoeder kan de bloeddoorstroming in de benen belemmeren.

Tips:

Vermijd langdurig staan of zitten; probeer regelmatig te bewegen.
Leg je voeten omhoog als je zit om de doorbloeding te verbeteren.
Drink voldoende water om vochtophoping tegen te gaan.
Draag comfortabele schoenen en eventueel steunkousen.
Neem bij plotselinge en extreme zwelling contact met ons op. Dit kan een symptoom zijn van zwangerschapsvergiftiging.

Kortademigheid

Door de groei van de baarmoeder wordt er meer druk op je middenrif uitgeoefend, waardoor de longen minder ruimte hebben en wat kortademigheid kan veroorzaken.

Tips:

Neem de tijd en doe alles in een rustig tempo.
Probeer rechtop te zitten of te staan om je longen meer ruimte te geven.
Zwangerschapsyoga en ademhalingsoefeningen kunnen helpen.

Bel je huisarts
Overleg met je huisarts als de kortademigheid ernstig is of je pijn op je borst hebt.

Harde buiken

Harde buiken, oftewel samentrekkingen van de baarmoeder, zijn normaal tijdens de zwangerschap, maar kunnen ongemakkelijk zijn. Lees hier meer informatie.

Kramp in de benen

Spierkrampen in de benen komen vaak voor, vooral ‘s nachts. Zwangerschapshormonen en een verhoogde druk op de bloedvaten in de benen kunnen de doorbloeding verminderen. Daarnaast speelt een tekort aan magnesium of calcium soms een rol.

Tips:

Zorg voor een goede bloedsomloop door te bewegen en regelmatig te rekken.
Drink voldoende water en eet voeding rijk aan magnesium en calcium (zoals noten, groene groenten en zuivel). Neem eventueel dagelijks een magnesiumtablet. Let hierbij op de dagelijks aanbevolen hoeveelheid.
Masseer je benen en gebruik een warmtekussen als krampen optreden.

Aambeien

Aambeien, ook wel hemorroïden genoemd, komen vaak voor tijdens de zwangerschap. Ze ontstaan door gezwollen bloedvaten in en rondom de anus. Dit kan variëren van mild ongemak tot meer uitgesproken klachten zoals pijn, jeuk en bloedverlies. Gelukkig zijn er manieren om deze vervelende aandoening te voorkomen of te verlichten.

Oorzaak
Ze kunnen inwendig of uitwendig voorkomen. Vaak ontstaan ze eind 2e trimester of in het 3^e trimester. Tijdens de zwangerschap worden ze vaak veroorzaakt door:

Toegenomen druk: De groeiende baarmoeder oefent druk uit op de bloedvaten in het bekkengebied.
Hormonen: Zwangerschapshormonen zorgen voor een verslapping van de vaatwanden, wat aambeien kan bevorderen.
Verstopping: Obstipatie komt vaak voor tijdens de zwangerschap, wat kan leiden tot persen tijdens de stoelgang, een belangrijke risicofactor voor aambeien.

Tips

Zorg voor vezelrijke voeding, zoals volkoren producten, fruit, groenten en peulvruchten.
Drink voldoende water, want dat houdt de ontlasting zacht en dat kan persen verminderen.
Beweeg regelmatig, want dat stimuleert de darmwerking.
Ga direct naar het toilet bij aandrang. Als je langer wacht, wordt de ontlasting harder.
Vermijd langdurig zitten of staan om de doorbloeding te verbeteren. Als je veel staat voor je werk, bespreek dit dan met je werkgever.
Let op een goede toilethouding Probeer niet te persen. Zet je voeten op de grond of op een voetenbankje, zodat je knieën iets hoger zijn dan je heupen. Leun iets naar voren.
Gebruik warme zitbaden Een warm bad van 10-15 minuten kan verlichting bieden bij pijn of jeuk.
Gebruik zacht toiletpapier of een nat doekje en dep het daarna goed droog. Gebruik geen vochtig toilet papier met alcohol of parfum.
Duw de aambeien voorzichtig naar binnen als dat lukt. Dan doen ze soms minder pijn.
Draag loszittende kleding Vermijd strakke kleding die druk uitoefent op het bekkengebied.
Medicijnen tegen pijn of jeuk. Bij een drogist of apotheek zijn verschillende medicijnen te verkrijgen. Er is onderzoek gedaan of ze hierdoor sneller weggaan. Waarschijnlijk is dat niet zo. De medicijnen kunnen wel helpen om minder pijn en jeuk te hebben.
- Zalf: vaseline-cetomacrogol-crème of zinksulfaat. Smeer tweemaal per dag én elke keer nadat je ontlasting hebt gehad. Het geeft een zachte en verzorgende werking.
- Zetpillen: zinkoxide-zetpillen. Lees de bijsluiter om te zien hoe je de pillen gebruikt. Het kan helpen tegen jeuk en pijn.
- Lidocaïne crème of zalf: smeer tweemaal per dag en elke keer nadat je ontlasting hebt gehad. Smeer niet langer dan 4 weken. Het verdooft de huid.
- Neusspray met xylometazoline. ALLEEN in kraambed te gebruiken.
Behandeling van aambeien die erge klachten geven of lang blijven. Neem hiervoor contact op met je huisarts.

Bel je huisarts

Als je bloed of slijm bij je ontlasting hebt en je niet zeker weet of het door aambeien komt.
Als je een bobbeltje bij je anus voelt en niet zeker weet of dit een aambei is.
Je hebt een grote bobbel bij je anus die veel pijn doet.
Je blijft pijn en bloed bij je ontlasting houden. Ook als je bovenstaande adviezen hebt gevolgd.

Spataderen

Spataderen (varices) zijn uitgezette, blauwe of paarse aderen die vaak zichtbaar worden op de benen, maar ook kunnen voorkomen op andere plekken zoals in de vulva. Tijdens de zwangerschap komen spataderen regelmatig voor, vooral vanaf het tweede trimester. Hoewel spataderen meestal geen ernstige medische problemen veroorzaken, kunnen ze wel ongemak en cosmetische bezwaren opleveren.

Spataderen hoeven geen klachten te veroorzaken, maar kan wel, zoals jeuk, een zwaar of moe gevoel in de benen, pijn en kramp in de benen of rusteloze benen.

Oorzaken

Zwangerschapshormonen, zoals progesteron, maken de wanden van de bloedvaten slapper.
Meer bloed in je lichaam waardoor de druk in je aderen toeneemt.
Druk van de baarmoeder op de aderen in het bekkengebied zorgt ervoor dat de bloedafvoer van de benen naar je romp moeilijker gaat.
Erfelijkheid: Als spataderen in de familie voorkomen, is de kans groter dat je ze ontwikkelt.

Tips om spataderen te voorkomen of te verminderen

Beweeg regelmatig, want dat bevordert de doorbloeding.
Voorkom lang staan of zitten om de doorbloeding te bevorderen en de druk op de aderen te verlagen. Als je veel staat voor je werk, bespreek dit dan met je werkgever.
Leg je benen regelmatig omhoog, bijvoorbeeld door een kussen onder je matras te leggen waardoor je voeten hoger liggen tijdens het slapen. Leg je benen regelmatig op een bankje, hoger dan je heupen, wanneer je zit.
Draag steunkousen: Compressiekousen helpen om de bloedcirculatie te verbeteren en zwelling te verminderen.
Blijf op een gezond gewicht: Een evenwichtige voeding en een gezond gewicht verminderen de belasting van de aderen.
Slaap op je linkerzij: Dit vermindert de druk van de baarmoeder op de grote aderen aan de rechterkant van het lichaam.
Doe oefeningen. Ga op en neer op je tenen staan en dan weer op je hielen. Op deze manier oefen je je kuitspieren. Dit helpt tegen een zwaar, vermoeid gevoel in je benen.
Draag steunkousen en/of compressieondergoed. Die kunnen helpen tegen de klachten. Voor spataderen in de liezen en/of de schaamstreek kan een corrigerend broekje voldoende druk en steun geven. Indien dit niet het gewenste effect geeft, kan er met een genitale pad (een inlegger) extra steun en druk worden gegeven. verkrijgbaar zijn bij diverse winkels kunnen soms voldoende druk en steun geven.
Fysiotherapie. Een fysiotherapeut kan soms helpen bij spataders en kan ze soms weg masseren.

Wanneer bellen?

Hoewel spataderen vaak onschuldig zijn, is het belangrijk om een arts of verloskundige te raadplegen als je last hebt van:

Ernstige pijn of zwelling in één been.
Rode of warme huid rondom de spataderen.
Plotselinge zwelling met een pijnlijke, rode streng in je been.

Dikke handen en voeten

Veel zwangere vrouwen ervaren in de loop van hun zwangerschap zwelling in de voeten en enkels. Deze zwelling wordt oedeem genoemd en is een veelvoorkomend en normaal verschijnsel dat meestal optreedt in het derde trimester.

Oorzaken van oedeem in de zwangerschap

Hormonale veranderingen waardoor je lichaam meer vocht vast houdt en wat kan leiden tot zwelling.
Baarmoeder drukt op de bloedvaten in je bekken, wat de doorstroming van bloed vanuit de benen naar het hart kan vertragen. Hierdoor kan vocht zich ophopen in de onderste delen van de ledematen.

Tips om zwelling te verminderen

Beweeg regelmatig, want dat bevordert de doorbloeding.
Voorkom lang staan of zitten om de doorbloeding te bevorderen en de druk op de aderen te verlagen. Als je veel staat voor je werk, bespreek dit dan met je werkgever.
Leg je benen regelmatig omhoog, bijvoorbeeld door een kussen onder je matras te leggen waardoor je voeten hoger liggen tijdens het slapen. Leg je benen regelmatig op een bankje, hoger dan je heupen, wanneer je zit.
Draag comfortabele schoenen: Kies voor schoenen die niet knellen en voldoende ondersteuning bieden.
Draag steunkousen, want die kunnen helpen de bloedsomloop te verbeteren en zwelling te verminderen.
Drink voldoende water: Het lijkt misschien tegenstrijdig, maar voldoende water drinken helpt je lichaam om vocht beter af te voeren.
Eet zout met mate: Te veel zout kan vochtophoping verergeren. Kies voor een evenwichtig dieet met veel groenten en fruit.
Vermijd oververhitting: Warmte kan zwelling verergeren. Probeer koele kompressen te gebruiken en vermijd lange periodes in de zon.
Draag skatershandschoenen (tijdens het slapen) zodat je je handen minder makkelijk kan buigen bij je polsen, zodat het vocht gemakkelijker kan terugstromen.

Wanneer bellen?
Lichte tot matige zwelling van de voeten, enkels en handen is normaal tijdens de zwangerschap, vooral na een lange dag staan of zitten of bij warm weer.
Als de zwelling echter plotseling of ernstig is, of gepaard gaat met andere symptomen zoals hoofdpijn, wazig zien of pijn in de bovenbuik, is het belangrijk om direct contact met ons op te nemen.

Vaak plassen of je plas niet kunnen ophouden

Tijdens de zwangerschap ervaren veel vrouwen veranderingen in hun blaasfunctie. Vaak plassen en moeite hebben met het ophouden van urine zijn veelvoorkomende klachten. Hoewel deze ongemakken meestal onschuldig zijn, kunnen ze wel vervelend zijn.

Oorzaken van vaak plassen

Hormonale veranderingen zorgen voor een verslapping van spieren, waaronder die van de blaas. Hierdoor kun je sneller de drang voelen om te plassen.
Meer bloed in je lichaam waardoor je nieren meer vocht moeten filteren. Dit leidt tot meer urineproductie.
Druk van de baarmoeder op de blaas naarmate je baarmoeder groeit. Hierdoor kan de blaas minder urine vasthouden en moet je vaker plassen.

Oorzaken van urineverlies

Verslapte bekkenbodemspieren door hormonale veranderingen en de toenemende druk van de baarmoeder. Daardoor kunnen de spieren minder goed aanspannen wat kan leiden tot urineverlies, vooral bij hoesten, niezen of lachen.
Veranderingen in de positie van de blaas door de groei van de baarmoeder. Dit kan bijdragen aan moeite met het ophouden van urine.

Tips om ermee om te gaan

Bekkenbodemoefeningen helpen om de controle over je blaas te verbeteren. Vraag eventueel advies aan een fysiotherapeut gespecialiseerd in bekkenbodemproblemen.
Plan toiletbezoeken. Probeer op vaste tijden naar het toilet te gaan, zelfs als je geen drang voelt. Dit kan helpen om de blaas beter te legen en ongewenst urineverlies te voorkomen.
Blijf voldoende drinken. Hoewel vaak plassen vervelend is, is het belangrijk om voldoende water te blijven drinken (ongeveer 1,5 tot 2 liter per dag). Verminder je vochtinname niet, want uitdroging kan klachten verergeren.
Voorkom obstipatie, omdat dit extra druk op de blaas kan veroorzaken. Eet vezelrijk voedsel, drink voldoende water en blijf in beweging om dit te voorkomen.

Wanneer bellen?
Hoewel vaak plassen en urineverlies meestal normaal zijn, is het belangrijk om alert te blijven. Neem contact op met je verloskundige als je:

Plassen als pijnlijk ervaart, een branderig gevoel hebt of ineens vaker en kleine beetjes moet plassen.
Onderin de buik pijn hebt of het gevoel hebt dat je blaas niet volledig leeg raakt.

Meer vaginale afscheiding

Tijdens de zwangerschap merken veel vrouwen dat ze meer vaginale afscheiding hebben dan normaal. Hoewel dit soms ongemak kan veroorzaken, is het meestal een normaal verschijnsel.

Oorzaken

Hormonale veranderingen. Tijdens de zwangerschap produceert je lichaam meer oestrogeen, wat de doorbloeding in het bekkengebied verhoogt en leidt tot een toename van vaginale afscheiding.
Bescherming tegen infecties. De afscheiding is meestal helder of melkachtig wit van kleur en heeft een lichte geur. Vaak oogt de afscheiding in de zwangerschap heel waterig. Het helpt de vagina schoon te houden en beschermt tegen infecties door een zure omgeving te creëren die schadelijke bacteriën afremt.
Meer bloed in je lichaam stimuleert ook de slijmvliezen in je vagina, wat bijdraagt aan meer afscheiding.

Tips

Draag katoenen ondergoed. Dit is ademt meer, helpt de huid droog te houden en vermindert het risico op irritatie.
Vervang vaker je ondergoed, zodat je niet vaak inlegkruisjes hoeft te gebruiken. Inlegkruisjes ademen minder waardoor je meer kans hebt op een vaginale schimmelinfectie. Wanneer je inlegkruisjes gebruikt, gebruik dan katoenen inlegkruisjes zonder parfum en wissel regelmatig.
Gebruik geen vaginale douches. Dit kan de natuurlijke balans van bacteriën en daardoor de zuurtegraad in de vagina verstoren. Dit verhoogd de kans op schimmels en andere infecties. Was de vagina alleen met lauwwarm water.

Wanneer bellen?
Hoewel meer afscheiding meestal normaal is, is het belangrijk om alert te zijn op afwijkingen.

Bel je huisarts als je last hebt van afscheiding met een sterke geur of een ongewone kleur (zoals groen, grijs of schuimend).
Bel je huisarts als je pijn of jeuk ervaart in het vaginale gebied.
Bel ons wanneer je veel, waterig vocht verliest wat lijkt op vruchtwater of wanneer je twijfelt of je vruchtwater verliest. Vruchtwater oogt meestal helder en kan witte vlokjes bevatten. Het heeft geen sterke geur. Je kunt ineens veel vruchtwater verliezen, maar je kan ook meermaals op één dag beetjes vocht verliezen.
Twijfel je of je vruchtwater verliest? Bel dan!

Jeuk

Jeuk is een veelvoorkomende klacht tijdens de zwangerschap. Veel vrouwen ervaren een lichte tot matige jeuk, vooral op de buik, borsten, benen of andere delen van het lichaam.

Oorzaken

Uitrekken van de huid door de groei van je buik en borsten kan jeuk veroorzaken.
Droge huid
Zwangerschapsgerelateerde huidaandoeningen
- PUPPP is een Engelse naam voor een jeukende uitslag in de zwangerschap die vaak begint op de buik en zich uitbreidt naar andere delen van het lichaam.
- Zwangerschapscholestase waarbij jeuk aan de handpalmen en/of voetzolen het belangrijkste symptoom is.

Tips

Smeer de huid met een zalf of vette crème. Kies voor producten zonder parfum om irritatie te voorkomen. Gebruik bijvoorbeeld cetomacrogol crème, lanette crème of koelzalf of een crème tegen jeuk, zoals menthol crème.
Smeer je huid in na het baden of douchen.
Draag ademende kleding van katoen.
Vermijd warme baden en douches dit kan de huid uitdrogen en meer jeuk veroorzaken. Gebruik zeep zonder parfum.
Ga minder vaak of minder lang onder de douche of in bad. Door water spoelt het eigen vetlaagje weg van je huid. Dep je huid droog en wrijf niet.
Drink voldoende water (1,5 tot 2 liter per dag) om je huid te hydrateren.
Gebruik een koude kompres. Dat kan verlichting geven.
Probeer niet te krabben. Dan wordt het alleen maar erger.
Knip en vijl je nagels kort. Dan krijg je minder wondjes als je krabt.

Wanneer bellen?
Hoewel jeuk meestal onschuldig is, is het belangrijk om alert te zijn op de volgende signalen:

Bel de huisarts bij heel erge jeuk of als vette crème niet genoeg helpt tegen de jeuk. De huisarts kan soms een recept geven voor crème die je korte tijd kunt gebruiken.
Bel je huisarts als je één of twee van deze klachten hebt:
- Jeukende bultjes die ook op je navel zitten
- Jeukende bultjes met blaasjes of blaren
Bel ons bij jeuk, zonder uitslag, op je handpalmen en/of voetzolen. Dit kan wijzen op zwangerschapscholestase, een aandoening die medische behandeling vereist.

Donkerbruine vlekken in je gezicht

In de zwangerschap kun je donkerbruine vlekken krijgen in je huid. Dit heet een zwangerschapsmasker. Het is een veelvoorkomende huidverandering tijdens de zwangerschap. Het wordt gekenmerkt door donkere, onregelmatige vlekken op de huid, meestal in het gezicht.

Bij de meeste vrouwen vervagen de pigmentvlekken enkele maanden na de bevalling, wanneer de hormoonspiegels weer normaal worden. Soms kan het echter langer duren (soms wel jaren) of blijven de vlekken gedeeltelijk zichtbaar.

Oorzaken

Hormonale veranderingen wat de productie van melanine (het pigment dat je huid kleur geeft) stimuleert. Dit kan leiden tot pigmentvlekken, vooral op de wangen, het voorhoofd, de neus en de bovenlip.
Zonblootstelling maakt de pigmentvlekken vaak donkerder en opvallender.
Genetische aanleg kan ervoor zorgen dat je meer kans hebt om een zwangerschapsmasker te ontwikkelen.

Tips
Bescherm je huid tegen de zon.

Gebruik dagelijks een zonnebrandcrème met een hoge SPF (30 of hoger), zelfs op bewolkte dagen.
Draag een hoed met een brede rand en zonnebril om je gezicht extra te beschermen.
Vermijd direct zonlicht, vooral tussen 11.00 en 15.00 uur.

Vaker ineens boos, somber of blij zijn

Tijdens de zwangerschap ervaren veel vrouwen wisselende emoties: van intense blijdschap tot onverwachte boosheid of somberheid. Deze emotionele schommelingen zijn normaal, maar kunnen soms verwarrend of overweldigend aanvoelen.

Oorzaken

Hormonale veranderingen. Oestrogeen en progesteron nemen sterk toe wat je stemming kan beïnvloeden.
Lichamelijke veranderingen, zoals vermoeidheid, misselijkheid, pijn of andere fysieke ongemakken kunnen je humeur negatief beïnvloeden.
Gebrek aan slaap. Slecht slapen, een veelvoorkomend probleem tijdens de zwangerschap, kan je prikkelbaarder maken.

Tips

Geef jezelf ruimte. Het is normaal om emoties intenser te voelen tijdens de zwangerschap. Probeer jezelf niet te streng te beoordelen.
Praat erover en deel je gevoelens met je partner, vrienden of familie. Het uiten van je emoties kan opluchten en helpt anderen om je beter te begrijpen.
Zorg voor voldoende rust. Probeer regelmatig te ontspannen, bijvoorbeeld door te lezen, mediteren of een warm bad te nemen. Zorg ook voor een goede nachtrust.
Blijf actief. Lichaamsbeweging kan helpen om stress te verminderen en je stemming te verbeteren.
Houd een dagboek bij. Schrijven over je gevoelens kan helpen om emoties beter te begrijpen en te verwerken.
Voeding en hydratatie. Een gezond dieet en voldoende water kunnen een positief effect hebben op je energieniveau en stemming. Vermijd overmatig suikergebruik en cafeïne, omdat deze schommelingen in je energieniveau kunnen veroorzaken.
Zoek steun. Overweeg om deel te nemen aan een zwangerschapsvoorbereidingsgroep. Het delen van ervaringen met andere zwangere vrouwen kan herkenning en steun bieden.

Wanneer bellen?
Hoewel stemmingswisselingen meestal normaal zijn, is het belangrijk om ons te bellen als je:

Je een langere tijd somber, hopeloos of angstig voelt.
Geen plezier meer beleeft aan dingen die je normaal leuk vindt.
Gedachten hebt over zelfbeschadiging of het gevoel hebt het niet meer aan te kunnen.

Vader worden

*Overal waar ‘vader’ staat, kun je natuurlijk ook ‘duomoeder’ lezen.

Een betrokken vader heeft een positief effect op de mentale en fysieke gezondheid van kinderen! Het is belangrijk dat de vader al vroeg wordt betrokken bij het ouderschap en dat begint al bij ons als verloskundige praktijk.

Lees hier over tips voor partners tijdens de bevalling.
Lees hier over tips voor partners tijdens de kraamperiode.

Belangrijke momenten

Veel partners vinden het fijn om de echobeelden van de baby te zien en het hartje te zien en/of horen kloppen. Hiernaast kan het prettig zijn om bij de eerste controle, eventuele vervolgcontroles en bij het bespreken van de bevalling aanwezig te zijn.

Je bent van harte welkom tijdens de afspraken. Stel gerust vragen die je hebt en geef aan wanneer je extra informatie wenst.

Tips voor de partner van een zwangere vrouw

1. Betrokkenheid

Ga in gesprek over de verwachtingen van je partner m.b.t. je betrokkenheid. In hoeverre verwacht ze bijvoorbeeld dat je met haar mee naar controle-afspraken gaat.
Denk daarnaast zelf na wat jij wenst en wat jij belangrijk vindt. Samen naar de controle-afspraken kan je helpen om meer te leren over de zwangerschap en om samen de bijzondere momenten te delen. Stel gerust je vragen tijdens een afspraak.
Lees boeken of volg een cursus over zwangerschap en geboorte. Zo begrijp je beter wat er gebeurt en kun je actief meedenken. Tip: David Borman.
Jouw mening is ook belangrijk. Hoe denk jij over bijvoorbeeld borst- en flesvoeding? Wanneer je je verdiept in deze onderwerpen, kun je met elkaar in gesprek over wat jullie wensen zijn.

2. Een band opbouwen met de baby in de buik

Praat tegen de baby of zing liedjes. De baby leert je stem in de baarmoeder namelijk al kennen!
Voel naar bewegingen van de baby op de buik van je partner. Zwangere vrouwen voelen de baby vaak rond 20 weken. Partners kunnen de baby vaak wat later voelen bewegen.

3. Luister en toon begrip

Vrouwen hebben behoefte aan waardering en erkenning.
Hormonale schommelingen kunnen emoties versterken. Luister zonder oordeel en bied een schouder om op te leunen als je partner zich emotioneel voelt. Ga niet op zo’n moment in discussie, maar laat je partner eerst even en kom er eventueel later op terug als je nog wat wil bespreken.
Vraag hoe je kunt helpen, vooral als ze lichamelijke ongemakken ervaart zoals vermoeidheid, misselijkheid of rugpijn.

4. Help met praktische zaken

Neem extra huishoudelijke taken op je, zoals koken, schoonmaken en boodschappen doen.
Bereid samen de babyuitzet voor, zoals het inrichten van de babykamer en het kopen van benodigdheden.
Regel samen de regelzaken, zoals het uitkiezen en regelen van een kraamzorgbureau en kinderdagverblijf, het bed op klossen zetten, de kinderkamer klaarmaken en het autostoeltje in de auto vastmaken.

5. Stimuleer ontspanning

Moedig je partner aan om rust te nemen, zeker als ze moe is.
Plan samen ontspannende activiteiten, zoals een wandeling, filmavond of een dagje weg.

6. Bereid je voor op de bevalling

Indien gewenst, kun je samen met ons een geboorteplan opstellen.
Ga samen in gesprek over hoe een bevalling kan verlopen en wat jullie wensen zijn.
Verdiep je in het baringsproces en in belangrijke onderwerpen rondom de bevalling, zoals pijn verlichtende methodes, keuze over waar te bevallen, bevalhoudingen en medicinale pijnstilling.
Als je meer kennis hebt over deze onderwerpen, kun je samen met je partner meedenken over keuzes tijdens de bevalling. Daarnaast kun je tijdens de bevalling aan je partner voorstellen doen over keuzemogelijkheden en meedenken met haar. Je kunt bijvoorbeeld voorstellen om een andere bevalhouding aan te nemen of haar helpen herinneren de blaas te legen als dit al even niet is gebeurt.

Seks tijdens de zwangerschap

Voor een normale, gezonde zwangerschap is seks en klaarkomen veilig. De baby zit goed beschermd in de baarmoeder, omgeven door vruchtwater en de stevige baarmoederwand. De slijmprop in de baarmoedermond voorkomt infecties. Seks zal je baby dus geen kwaad doen en het veroorzaakt geen miskraam.

Geen seks in de volgende situaties
In de volgende situaties wordt ontraden om seks te hebben:

Bij bloedingen of onverklaarde buikpijn.
Bij een laagliggende placenta (placenta praevia).
Bij een verhoogd risico op vroeggeboorte of een verkorte baarmoederhals.
Bij gebroken vliezen.

Wat verandert er tijdens de zwangerschap?

Lichamelijke veranderingen

Door hormonale schommelingen kan de behoefte aan seks stijgen of dalen. Dit verschilt per trimester.
Gevoelige borsten, misselijkheid, vermoeidheid of een groeiende buik kunnen invloed hebben op hoe comfortabel een vrouw zich voelt.

Emotionele factoren

Zorgen over de baby, onzekerheid over het veranderende lichaam of verminderde energie kunnen de stemming beïnvloeden.
Goede communicatie met je partner is belangrijk om eventuele spanningen of onzekerheden weg te nemen.

Lees hier meer informatie over seks in de zwangerschap en lees de folder op deze website.

Verlof

Na de geboorte van een kind verandert er veel, zowel praktisch als emotioneel. Als partner heb je recht op verlof om je gezin in deze bijzondere tijd te ondersteunen en samen te wennen aan het nieuwe ritme als je in loondienst werkt.

Loondienst

	Duur	Wanneer opnemen	Loon
Geboorteverlof	1 werkweek (5 werkdagen bij een fulltime baan) Je krijgt niet meer verlof bij een tweeling of meerling.	Direct na de geboorte, binnen 4 weken	Je krijgt 100% van je salaris doorbetaald.
Aanvullend geboorteverlof	Maximaal 5 weken (5 keer het aantal werkuren per week)	Binnen 6 maanden na geboorte opnemen. Aanvragen minimaal 4 weken voor je het verlof in wil laten gaan. Alleen later aanvragen bij uitzonderingen.	Je krijgt een uitkering bij het UWV waarbij 70% van het dagloon wordt betaald. Hier lees je hoeveel je krijgt uitgekeerd.
Ouderschapsverlof	26 keer het aantal uren dat je per week werkt. Bijvoorbeeld: je werkt 32 uur, dan heb je recht op 26 keer 32 uur.	Opnemen totdat je kind 8 jaar is.	Je krijgt geen salaris in de uren van het ouderschapsverlof. Sommige werkgevers betalen wel het loon (gedeeltelijk) door.
Calamiteitenverlof	Dit verlof kan een paar uur duren tot een paar dagen, afhankelijk van de situatie.	Verlof tijdens de bevalling	Je krijgt 100% van je salaris doorbetaald.

ZZP

Als zelfstandige heb je geen recht op geboorteverlof. Geboorteverlof is een recht voor werknemers in loondienst.